Vì sao Đồng bằng sông Cửu Long vẫn “hụt hơi” trong thu hút FDI?

Dù là vùng sản xuất nông nghiệp chủ lực, đóng góp hơn 50% thặng dư thương mại quốc gia, nhưng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) tiếp tục bị bỏ lại phía sau trong cuộc đua thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Năm 2024, cả vùng chỉ thu hút được 759 triệu USD vốn FDI – chiếm chưa đến 2% cả nước.

FDI “nhỏ giọt” – Vòng xoáy đi xuống

Theo Báo cáo Kinh tế thường niên ĐBSCL 2024, được công bố ngày 27/3 bởi VCCI và Trường Chính sách Công và Quản lý Fulbright, tình trạng thiếu hụt đầu tư đang là nguyên nhân cốt lõi khiến kinh tế ĐBSCL rơi vào “vòng xoáy đi xuống”.

Năm 2024, chỉ có 142 dự án FDI được cấp mới tại vùng ĐBSCL, tổng vốn đăng ký 759 triệu USD, chiếm chưa đến 2% tổng vốn FDI của cả nước. Riêng tỉnh Long An chiếm đến 124 dự án với hơn 564 triệu USD, tức gần 75% tổng vốn FDI toàn vùng. Các địa phương còn lại gần như “trắng” dự án.

Để so sánh, một mình tỉnh Bình Dương thu hút gần 1,95 tỷ USD FDI năm 2024, cao gấp 2,5 lần cả vùng ĐBSCL.

Vốn đầu tư thấp nhất, cơ hội việc làm suy giảm

Tính bình quân đầu người, vốn FDI tại ĐBSCL năm 2023 chỉ đạt khoảng 1 triệu đồng/người, đứng thứ 5 trong 6 vùng kinh tế, chỉ xếp trên Tây Nguyên. Nếu loại trừ Long An, con số này giảm xuống còn 650.000 đồng/người – mức rất thấp so với trung bình cả nước.

Bên cạnh FDI, các kênh đầu tư khác cũng cho thấy sự tụt hậu:

• Thứ 3 về vốn ODA
• Thứ 4 về đầu tư công
• Thứ 6 về đầu tư tư nhân trong nước

Hệ quả là hạ tầng yếu kém, năng suất lao động trì trệ, sức cạnh tranh suy giảm, và lao động địa phương liên tục dịch chuyển sang vùng khác tìm sinh kế.

Đầu tư tư nhân suy giảm, hộ gia đình “gồng gánh”

Theo TS. Vũ Thành Tự Anh (Fulbright), trong giai đoạn 2014–2023, ĐBSCL là vùng có tốc độ tăng trưởng vốn đầu tư tư nhân thấp nhất cả nước. Tỷ trọng đầu tư tư nhân của vùng so với cả nước giảm đều trong 10 năm, từ 59% (so với Đông Nam Bộ năm 2014) xuống chỉ còn 57% vào năm 2023.

Đáng chú ý, 43% vốn đầu tư tư nhân của ĐBSCL đến từ khu vực hộ gia đình, cao hơn đáng kể mức trung bình cả nước là 31%. Điều này phản ánh tình trạng kinh tế manh mún, nhỏ lẻ và khả năng tiếp cận vốn tín dụng yếu kém.

Tăng trưởng thấp, dân số không đổi – dấu hiệu cảnh báo

Tốc độ tăng trưởng kinh tế của ĐBSCL chỉ đạt 3,1%, khiến tỷ trọng đóng góp vào GDP cả nước giảm mạnh – từ 13,2% năm 2014 xuống còn 10,8% năm 2023. Dù giữ vai trò chủ lực về nông nghiệp (chiếm 41,2% diện tích lúa cả nước), thu nhập bình quân đầu người tăng rất chậm – chỉ bằng một nửa tốc độ tăng trung bình của cả nước.

Một thực tế đáng lo ngại: dân số ĐBSCL gần như không thay đổi sau hơn 10 năm, vẫn quanh mức 13 triệu người, cho thấy xu hướng di cư cao và thiếu động lực phát triển.

Doanh nghiệp không mặn mà đầu tư

Khảo sát 153 doanh nghiệp tư nhân tại ĐBSCL cho thấy:

• Chỉ 56,9% có kế hoạch tiếp tục đầu tư trong 5 năm tới
• 32% không có kế hoạch mở rộng
• 11,1% dự định đầu tư sang vùng khác, chủ yếu là Đông Nam Bộ

Theo ông Phạm Tấn Công – Chủ tịch VCCI, các rào cản lớn nhất của ĐBSCL là:

• Hạ tầng chưa phát triển
• Chậm chuyển đổi mô hình kinh tế
• Thiếu cơ hội việc làm
• Năng suất và sức cạnh tranh yếu

“Trong khi các địa phương khác đang cải cách mạnh mẽ, ĐBSCL vẫn chưa kịp bắt nhịp, và đây là điều rất đáng lo ngại”, ông nhấn mạnh.

Tái cấu trúc chiến lược phát triển và đầu tư bài bản là điều kiện tiên quyết để ĐBSCL thoát khỏi sự tụt hậu, không chỉ trong thu hút FDI mà cả trong chất lượng sống, cơ hội nghề nghiệp và vị thế kinh tế vùng.

Nguồn: Cafef.vn